Казкi (на белорусском языке) - Гримм братья Якоб и Вильгельм. Страница 2

Калi надышоў поўдзень, падзялiлася Грэтэль сваёй лустай хлеба з Гензелем, - бо ён увесь свой хлеб пакрышыў i пакiнуў на дарозе. Пасля яны заснулi. Але вось ужо i вечар мiнуўся, i нiхто па няшчасных дзяцей не прыходзiў. Прачнулiся яны цёмнай ноччу, i пачаў Гензель суцяшаць сястрычку:

- Пачакай, Грэтэль, вось хутка месяц узыдзе, i пачнуць вiдаць хлебныя крошкi, што я апусцiў на дарогу, яны падкажуць нам дарогу дахаты.

Вось выплыў месяц, i дзецi рушылi ў шлях-дарогу, але хлебных крошак не ўбачылi, - тысячы птушак, што лётаюць у полi i ў лесе, усе iх падзяўблi. Тады Гензель i кажа Грэтэль:

- Мы ўжо як-небудзь ды знойдзем дарогу.

Але яны яе не знайшлi. Давялося iм iсцi ўсю ноч i ўвесь дзень, з ранiцы i да сама вечара, але выбрацца з лесу яны не маглi. Дзецi моцна захацелi есцi, бо яны нiчога не бралi ў рот, апроч ягад, што збiралi па шляху. Яны так стамiлiся, што ледзь-ледзь перастаўлялi ногi, i вось прылеглi яны пад дрэвам i заснулi.

Надышла ўжо трэцяя ранiца з таго часу, як пакiнулi яны бацькавую хацiну. Пайшлi яны далей. Iдуць i iдуць, а лес усё глыбей i цямней, i, калi б неўзабаве не падаспела помач, яны зусiм змаглiся б.

Вось наступiў поўдзень, i яны заўважылi на галiнцы беласнежную птушачку. Яна спявала так хораша, што яны запынiлiся i зачаравалiся яе спевам. Але нечакана птушачка замоўкла i, узмахнуўшы крыллямi, паляцела перад iмi, а яны пайшлi за ёю ўслед, i iшлi, пакуль нарэшце не дабралiся да хацiнкi, дзе птушачка села на страсе. Падышлi яны блiжэй, бачаць: зроблена хацiнка з хлеба, страха на ёй з пернiкаў, а ваконцы ўсе з празрыстага ледзянца.

- Вось мы за яе i возьмемся, - сказаў Гензель, - i будзе ў нас слаўны пачастунак! Я ад'ем кавалак страхi, а ты, Грэтэль, бярыся за акенца, - яно, мусiць, вельмi салодкае.

Узабраўся Гензель на хацiнку i адламаў кавалачак страхi, каб пасмакаваць, якая яна, а Грэтэль падышла да акенца i пачала яго грызцi.

Раптам пачуўся з сярэдзiны чыйсьцi тоненькi галасочак:

- Хрусь ды хрумстна пад акном,

Хто грызе i точыць дом?

Дзецi адказалi:

- Гэта госць цудоўны,

Ветрык наш вандроўны.

I, не зважаючы, яны прадаўжалi аб'ядаць домiк. Гензель, якому вельмi спадабалася страха, адарваў ад яе вялiкi кавалак i скiнуў унiз, а Грэтэль выламала цэлае круглае шкло з ледзянца i, усеўшыся каля хацiнкi, пачала iм ласавацца.

Раптам адчынiлiся дзверы, i выйшла адтуль, абапiраючыся на мылiцу, вельмi старая бабуля. Гензель i Грэтэль так напужалiся, што выпусцiлi з рук ласунак. Пахiтала старая галавою i кажа:

- Э, мiлыя дзеткi, хто гэта вас сюды прывёў? Ну, калi ласка, заходзьце ў хацiнку, кепска вам тут не будзе.

Яна ўзяла iх абоiх за рукi i ўвяла ў сваю хацiну. Прынесла iм смачнай ежы - малака з блiнамi, пасыпанымi цукрам, яблыкаў i арэхаў. Пасля яна паслала дзве прыгожыя пасцелькi i накрыла iх белымi коўдрамi. Улеглiся Гензель i Грэтэль i палiчылi, што трапiлi, бадай, у рай.

Але старая толькi прыкiнулася такою добрай, а была яна на самай справе злая ведзьма, што падпiльноўвае дзяцей, i хацiнку з хлеба зладзiла для таго, каб лепш заманiць. Калi хто трапляў да яе ў рукi, яна таго забiвала, пасля варыла i з'ядала, i было гэта для яе святам. У ведзьмаў заўсёды бываюць чырвоныя вочы, i бачаць яны ўдалечыню слаба, але затое ў iх нюх, як у звяроў, i яны адчуваюць, калi чалавек блiзка.

Калi Гензель i Грэтэль падыходзiлi да яе хацiны, яна злосна зарагатала i пацерла рукi з ухмылкаю:

- Вось яны i мае! Цяпер ужо iм адгэтуль не ўцячы!

Рана-ранiчкай, калi дзецi яшчэ спалi, яна паднялася, зiрнула, як яны спяць спакойна ды якiя ў iх пульхныя i ружовыя шчочкi, i ўсцешылася: "Будзе-будзе для мяне смачны сняданак!"

Яна схапiла Гензеля сваёй кастлявай рукою, занесла яго ў хлеў, а пасля замкнула за сабой дзверы з жалезнымi кратамi - няхай лемантуе колькi хоча, нiшто яму не паможа. Затым пайшла яна да Грэтэль, раскатурхала яе, пабудзiла i кажа:

- Падымайся, гультайка, ды прынясi мне вады, згатуй свайму брату што-небудзь смачнае, - вунь сядзiць ён у хляве, няхай сыцее i гладзее. А калi распаўнее, я яго з'ем.

Залiлася Грэтэль горкiмi слязьмi, але - што рабiць? - давялося ёй рабiць тое, што загадала злая ведзьма.

I вось былi згатаваныя для Гензеля самыя смачныя стравы, а Грэтэль засталiся толькi адны недаедкi.

Кожную ранiцу падыходзiла старая да маленькага хлява i гаварыла:

- Гензель, пакажы мне свае пальцы, я хачу ўбачыць, цi даволi ты папаўнеў.

Але Гензель падымаў костачку, i старая, якая слаба бачыла, не магла разгледзець, што гэта такое, i думала, што гэта Гензелевы пальцы, i здзiўлялася, чаму гэта ён зусiм не правiцца.

Так мiнула чатыры тыднi, але Гензель усё яшчэ быў худы, - тут старая страцiла ўсякую цярплiваць i чакаць больш не захацела.

- Эй, Грэтэль, - крыкнула яна дзяўчынцы, - варушыся жвавей, прынясi вады: усё роўна - цi тлусты Гензель, цi сухарэбры, а ўжо заўтра ранiцай я яго закалю i згатую.

Ой як бедавала няшчасная сястрычка, калi давялося ёй цягаць ваду, як цяклi ў яе слёзы струменямi па шчоках!

- Божа, ды памажы ж ты нам! - усклiкнула яна. - Лепш бы нас разарвалi дзiкiя звяры ў лесе, тады хоць бы загiнулi мы разам.

- Ну, годзе ныць! - закрычала старая. - Цяпер табе нiхто не паможа.

Ранiчкай Грэтэль павiнна была падняцца, выйсцi на двор, пачапiць кацёл з вадою i раскласцi агонь.

- Спачатку мы спячом хлеб, - сказала старая, - я ўжо выпалiла печ i замясiла цеста. - Яна штурхнула бедную Грэтэль да самай печы, адкуль ледзь не апалiла яе пякельным полымем.

- Ну, лезь у печ, - загадала ведзьма, - ды паглядзi, цi добра яна напаленая, цi не час булкi туды падаваць.

Толькi паспрабавала Грэтэль лезцi ў печ, як ужо старая тут жа наладзiлася зачынiць яе там засланкай, каб Грэтэль засмажыць, а потым i з'есцi. Ды Грэтэль здагадалася, што задумала старая, i кажа:

- Ды я не ведаю, як гэта зрабiць, як мне туды залезцi.

- Вось дурная гуска, - незадаволена сказала старая, - глядзi, якiя вялiкiя чалеснiкi, я i то магу туды залезцi, - i яна ўзабралася на прыпек i засунула галаву ў печ.

Тут Грэтэль як пiхне ведзьму, ды так, што тая апынулася ў самым полымi. Хуценька Грэтэль прыкрыла печ жалезнай засланкаю i заперла на засаўку. У-ой як страшэнна завыла ведзьма! А Грэтэль пабегла; i згарэла ведзьма-душагубка ў страшэннай пакуце.

Кiнулася Грэтэль хутчэй да Гензеля, адчынiла хлеў i ўсклiкнула: