Палескія рабінзоны - Мавр Янка. Страница 21

– Горш за ўсё, што агню нельга раскладаць, – казаў Мірон. – Калі яны вернуцца ды ўбачаць, што вогнішча нехта падправіў, дык адразу здагадаюцца, што мы тут. А агонь тым часам можа згаснуць.

– Падсунем тоўстыя кавалкі пад попел, можа, не звернуць увагі, – параіў Віктар.

– А што, калі заўважаць? – непакоіўся Мірон. – Ад гэтага можа залежаць наша жыццё.

Падумалі-падумалі і парашылі лепш рызыкнуць агнём, чымся жыццём.

– Можа, небяспечна кратаць і нашу спажыву? – сказаў Віктар. – Таксама могуць заўважыць.

– І гэта праўда, – згадзіўся Мірон. – Вось дурное становішча: глядзець на сваю ўласную ежу, галадаць і не мець права крануць яе.

Усё гэта было б нават смешна, каб не было гэтак небяспечна.

Не сядзелася ім на месцы. Увесь час пазіралі ў той бок, дзе былі «дабрадзеі». Нарэшце Віктар не вытрымаў:

– Не! Не магу! Ідзём схаваемся побач.

Адышліся ў балота, у зараснік, і там заселі. Адтуль была відаць і іх стаянка, і дарога, па якой маглі прыйсці ворагі. Нарэшце паказаліся і яны. Падышлі да будана і селі каля вогнішча.

– Каб канчаткова ўпэўніцца, трэба пачакаць вечара, – сказаў малады, – калі яны яшчэ жывыя, то павінны прыйсці сюды начаваць.

– Але ў такім разе мы сёння не зможам вярнуцца назад, – заўважыў чорны.

– Ну, дык пераначуем тут. Вось і будан ёсць. Нават барсучыная скура ў ім. А вунь і палова зайца, і рыба вісіць. Заяц, відаць, яшчэ свежы. Значыцца, учора яны тут жылі. Калі загінулі, дык толькі сёння.

Бандыты падклалі ў агонь дроў. Чорны выняў з торбы хлеба, сала, солі.

Калі ўбачылі гэта хлопцы, дык у іх аж сліна пацякла.

– А можа, пакаштуем іхняга зайца? – сказаў малады.

– Не варта важдацца.

– Ну, дык я маленькі кавалачак сабе спяку. – Падышоў, узяў зайца і сказаў: – Як ён скрэмзаны. Відаць, у іх нажа не было.

– А вось неяк трымаліся, чортавы дзеці! – буркнуў чорны. – І якім чынам здолелі зайца злавіць?

– Мусіць, іх там навучаюць цяпер розным такім штукам, – казаў малады, адразаючы нажом тонкую лусту мяса. Потым палажыў яе ў попел.

Хвіліну памаўчалі, глядзелі, як скварыцца мяса. Надыходзіў вечар. Навокал было так спакойна і мірна, што цяжка было падумаць пра тую людскую жорсткасць, якая панавала тут у гэты час. Відаць, гэты настрой мімаволі ахапіў і малодшага.

– А можа, плюнуць на ўсю гэтую справу і пайсці дадому, пакуль не позна? – прамовіў ён.

Чорны сурова зірнуў на яго:

– Праз два тыдні нам спатрэбіцца гэта месца. Калі мы страцім яго, нам самім прыйдзецца рызыкаваць жыццём. Няўжо ж з-за гэтых шчанят ты сам згодзен пацярпець?

– Ды я гэта кажу толькі таму, што ўпэўнены ў іх смерці. Наўрад ці могуць яны столькі часу не прыходзіць.

– Каб цвёрда быць упэўненым, трэба перачакаць ноч, – сурова сказаў чорны.

Малады выняў мяса, пачысціў яго, пасыпаў соллю і са смакам пачаў есці.

– Нішто, – сказаў ён. – Раю і табе.

– Не хачу гэткага дабра, – махнуў рукой яго таварыш.

Бедныя хлопцы ледзь не плакалі, калі глядзелі, з якім смакам есць вораг іхняе мяса. Ды яшчэ з хлебам, з соллю! Хоць бы драбінку гэтага хлеба і солі пакаштаваць.

– Кладзёмся спаць, – прапанаваў стары. – Калі прыйдуць, не пакрыўдзяцца. Яны і спадзявацца не маглі ўбачыць тут людзей, якія могуць іх вывесці.

Віктар сціснуў кулакі, заскрыгатаў зубамі і ледзь не зароў ад злосці.

Стары ўлез у будку, палажыў пад сябе стрэльбу і разлёгся на скуры.

– Паглядзі, там яны чарапаху паставілі на бярозавы сок, – сказаў ён з будана. – Піць хочацца.

Малады пайшоў, узяў чарапаху і паднёс свайму таварышу.

– Добрая рэч, дай Бог ім здароўя, – засмяяўся той.

Потым і другі ўлез у будан. Пра нешта яшчэ пагутарылі там, але хлопцы не маглі разабраць.

Стаяла цішыня. Толькі нейкія вячэрнія птушкі часам парушалі яе. Надышла ноч. Хлопцы сядзелі ў сваёй засадзе, нібы скамянелыя. Ім здавалася, што ў гэткай цішыні чуваць не толькі кожны іх рух, але і дыханне, нават стук сэрцаў. Доўга не адважваліся яны паварушыцца. Вось ужо і храп пачуўся з будкі, а яны ўсё яшчэ баяліся крануцца з месца. Ад холаду і вільгаці пачалі дрыжаць.

– Ну, давай вылазіць, – прашаптаў Віктар.

Паварушыліся – і зараз жа храснуў леташні сухі чаротнік. Самлелі хлопцы, стаілі дыханне, прыслухаліся – нічога. Палезлі далей.

І вось тут адбылося самае жудаснае ў іхняй гісторыі: Мірон заблытаўся нагамі ў лазняку і… ляснуўся на зямлю.

У будцы зараз жа заварушыліся, і адтуль вылез чорны бандыт са стрэльбай у руках. Зірнуў ва ўсе бакі, прыслухаўся, пачакаў некалькі хвілін і схаваўся назад.

– Што там такое? Можа, яны? – пачуўся сонны голас маладога.

– Не. Мусіць, звер які.

Хлопцы прыліплі да зямлі ў самых недарэчных позах. Мірон ляжаў тварам у балоце з задранай дагары нагою. Віктар перш сядзеў на кукішках, а пасля паваліўся на бок і абапёрся адною рукою аб зямлю. І ў гэткім становішчы яны павінны былі яшчэ доўга чакаць, пакуль можна было рухацца далей. Нарэшце дачакаліся гэтага часу і папаўзлі.

Калі яны адышліся далёка, Віктар аж з кулакамі накінуўся на Мірона.

– Ах ты, мядзведзь касалапы! – сіпеў ён. – Праз цябе ледзь не загінулі!

– Ну-ну, – вінавата казаў Мірон. – Нічога дрэннага не здарылася. Не магло ж ім прыйсці ў галаву, што гэта мы.

– Ну, а калі б палічылі цябе за звера ды ўсадзілі кулю, лепш было б?

– Ды кінь ты ўжо! Усё мінула. Давай лепш памяркуем, што рабіць далей.

Віктару рупіла падкрасціся да бандытаў і сцягнуць стрэльбу, але Мірон стрымліваў яго.

– Па-першае, – казаў ён, – стрэльбу выцягнуць з-пад яго нялёгка. Бачыш, як ён чула спіць? Па-другое, нават каб і ўдалося, ці здолеем мы з імі справіцца? У малодшага, а можа, і ў старэйшага, напэўна, ёсць рэвальвер: не пойдзе бандыт на такую справу без рэвальвера. А тады ўжо будзе іншая рэч.

Думка аб рэвальверы не прыходзіла Віктару ў галаву і цяпер вельмі збянтэжыла яго.

– Нам толькі забіць гэтага старога чорта ў сне, а другому мы ўдвух далі б рады, – трымаўся яшчэ Віктар.

– Яно, можа, і так, – разважаў Мірон. – А як ты заб'еш яго адразу, калі з будкі толькі ногі яго тырчаць? А калі толькі параніш, то з рэвальверамі яны нас перамогуць.

– Ты, мусіць, баішся? – папікнуў Віктар.

– Што? – пакрыўдзіўся Мірон. – У такім разе, ты добра падумай і скажы: ці так я кажу, ці не? Калі ты шчыра скажаш, што не так, тады я пайду з табою на рызыку.

– Вось каб ведаць, што рэвальвераў няма, – нерашуча прамовіў Віктар.

– Зноў кажу: яны ішлі спецыяльна, каб загубіць нас. Няўжо ж не ўзялі з сабой рэвальвера?

Віктар павінен быў згадзіцца і з гэтым.

– Падыдзем бліжэй, паглядзім.

Падкраліся, прыслухаліся, зазірнулі ўсярэдзіну. У цемры нічога не было відаць, толькі ногі высоўваліся з будана. Тут ужо і Віктар пераканаўся, што лезці ў цемры ў цесную будку нельга.

– Якая прыкрасць, – прашаптаў ён, калі адышліся. – Вораг спіць побач, і нічога нельга яму зрабіць!

– Пакуль што добра ўжо тое, што самі выратаваліся. А ў твар іх мы не забудзем і абавязкова знойдзем з дапамогай тых, каму гэта належыць.

Гэтая думка канчаткова супакоіла Віктара.

– У такім разе пойдзем і мы спаць куды-небудзь далей, – сказаў ён.

Яны адышліся, прынамсі, на кіламетр і прытуліліся пад дрэвам.

А калі на світанні зноў падкраліся да будана, бандытаў ужо не было. Не было і барсучынай скуры.

– Затое глянь, што яны нам пакінулі, – сказаў Мірон.

На зямлі засталася паперка з соллю і некалькі агрызкаў хлеба. Як шалёныя накінуліся хлопцы на гэтыя рэшткі і праглынулі не толькі агрызкі, але падабралі і ўсе малюсенькія драбкі. Віктар нават узяў сабе ў рот каліўца солі.

– Ах, якая смачная, салодкая! – цмокнуў ён. – Смачней за ўсе цукеркі і ласункі.

Пакаштаваў і Мірон. Аднак, калі Віктар яшчэ захацеў узяць, Мірон не даў.

– Гэтак ты ўсё з'ясі! – сказаў ён і дадаў: – Цяпер я не шкадую, што яны адрэзалі сабе нашага зайца. Я і добраахвотна згадзіўся б на такі тавараабмен.